ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΕΛΕΝΗ σκηνή 2η Επιμέλεια Βασιλική Κονίδα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ευριπίδη Ελένη ΣΚΗΝΗ 2η

Κυρίαρχα θέματα δραματουργίας Ευριπίδη:

-Ηττημένοι των πολέμων.

-Αιχμάλωτες γυναίκες.

-Ξένοι.

-Αδικίες σε βάρος τους.

 Η Ελένη καταφεύγει στον τάφο του Πρωτέα, και τότε ένα νέο πρόσωπο εμφανίζεται μπροστά στους θεατές. Ένα πρόσωπο που ξέρει τι έγινε στην Τροία.

Η παρουσία του Τεύκρου:

1. προωθεί τη δράση

2.συμβάλει στην εξέλιξη της υπόθεσης (→του Μύθου)

 3. Ο ρυθμός επιταχύνεται και από τη στιχομυθία (γρήγορη εναλλαγή των λόγων)

μεταξύ τους, αφού τώρα το μονόλογο διαδέχεται ο διάλογος.

Επινοήσεις Ευριπίδη:

1.Άφιξη Τεύκρου Επινόηση του Ευριπίδη για να πληροφορηθεί η Ελ. τα γεγονότα της Τροίας, αυτοκτονία Λήδας.

2. Η αρπαγή του ειδώλου από τον Μενέλαο και η παρουσία της Ελένης στην Αίγυπτο δραματοποιούν την αντίθεση φαίνεσθαι –είναι.

3. Αχιλλέας ένας από τους μνηστήρες της Ελένης.

Δραματικός ρόλος της σκηνής του Τεύκρου:

1.     έκφραση μίσους Τευκρ. Προς Ελένη

2.    θεατρική οικονομία να ενημερωθεί η Ελ. για το τι έχει συμβεί στην Τροία + σπίτι της

3.    πληροφορείται το χαμο του Μενελάου εντείνεται η τραγικότητά της, χάνει την τελευταία ελπίδα για σωτηρία, έλεος+φόβος θεατών, εντείνεται η δραματική ατμόσφαιρα.

4.    Προβάλλεται η μαντική ικανότητα της Θεονόης και έτσι προοικονομείται ο σημαντικός ρόλος της.

5.     Συνδέεται με την ιστορική πραγματικότητα της εποχής: μετά την καταστροφή στη Σικελία υπενθυμίζει ο ποιητής στους Αθηναίους έναν πιστό σύμμαχο απόγονο του Τεύκρου τον Ευαγόρα, τους εμψυχώνει και αποδίδει τιμή στον Ευαγόρα.

-Τι πληροφορίες του αποσπά η Ελένη για όσα την αφορούν, τόσο επιδέξια, ώστε οΤεύκρος δεν αντιλαμβάνεται ποιο είναι το πρόσωπο που συνομιλεί και ας μοιάζει τόσο στην Ελένη; (στ. 102-103, 129-167)

→ Ο διάλογος ανάμεσα στους δύο ήρωες βασίζεται σε μεγάλο βαθμόστην αντίθεση ανάμεσα στο είναι και το φαίνεσθαι, ανάμεσα στη γνώση και την άγνοια της αλήθειας! Καθένας από τους συνομιλητές γνωρίζει κάτι που αγνοεί ο άλλος. Έτσι προκύπτει η περίφημη τραγική ειρωνεία (ένα από τα πρόσωπα του δράματος ή και όλοι οι ήρωες αγνοούν την αλήθεια που γνωρίζουν οι θεατές, οπότε τα λόγια τους δεν έχουν το ίδιο νόημα για όλους που κάνει το θεατή να συμπάσχει και να αγωνιά για την ηρωίδα (έλεος και φόβος), β) επηρεάζει τις σκέψεις και τις επιλογές των ηρώων, γ) τονίζει ακόμη περισσότερο την τραγικότητα της Ελένης.

Αντίθεση φαίνεσθαι-είναι

1.στη δομή του έργου:δομεί ολόκληρη την τραγωδία πάνω σε μια φαινομενική κατάσταση διαστρεβλωμένη από την αρχή: ο τρωικός πόλεμος θα γινόταν όχι πια εξαιτίας της Ελένης αλλά εξαιτίας ενός ειδώλου της Ελένης, φανταστικού και παραπλανητικού.

2.επιμέρους σκηνές

Τονίζει την αντίθεση μεταξύ αυτού που φαίνεται και αυτού που είναι. Ψευδαίσθηση και πραγματικότητα, φύση και απλή σύμβαση, αυτά τα ζεύγη όρων αγαπητών στους σοφιστές επανέρχονται συνεχώς στο έργο. 

Τραγικότητα Ελένης: η μάνα της και τα αδέρφια της πέθαναν ντροπιασμένοι, όλη η Ελλάδα την μισεί άδικα αφού η ίδια ποτέ δεν πήγε στην Τροία.

ΕΛΕΝΗ ΕΥΡΙΠΙΔΗ Α ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 1η σκηνή Επιμέλεια: Βασιλική Κονίδα

ΕΛΕΝΗ ΕΥΡΙΠΙΔΗ

Α΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

1^η σκηνή στ.437-494: Αυτοπαρουσίαση Μενελάου & άφιξη στην Αίγυπτο.

Δραματική & σκηνοθετική ιδιομορφία θεωρείται ως δεύτερος πρόλογος.

Είσοδος:από δεξιά.

Στ.446:Ο Μενέλαος ιδιοποιείται την αρχηγία της Τρωικής εκστρατείας για να τονίσει τον χαρακτήρα του στρατηγικού άνδρα, του ένδοξου στρατιώτη και να καταστήσει πιο αισθητη την αλλαγή της κατάστασής του.

Στ. 447-448:τονίζεται η δημοκρατικότητα των Ελλήνων, σεβασμός στην ελεύθερη βούληση και την αξιοπρέπεια του ατόμου.

Στ.455-456:είναι αξιοσημείωτο πως και ο Τεύκρος ιδιοποιήθηκε την άλωση της Τροίας. Αυτό δημιουργεί μια ιδιότυπη ειρωνεία ότι όλοι οι ήρωες διεκδικούν ότι χάρη σε αυτούς η Τροία πορθήθηκε.

Στ. 465-466: σύμφωνα με τη συνήθη πρακτική των προσώπων του δράματος δικαιολογεί την παρουσία του στην Αίγυπτο.

Στ.470: Τραγική ειρωνεία, κεντρίζει το ενδιαφέρον των θεατών, αντίθεση φαίνεσθαι-είναι.

Στ.472: σκηνοθετική οδηγία, τονίζεται η τραγικότητα του ήρωα που από πανίσχυρος βασιλιάς που ήταν ο πόλεμος μετέβαλε την κατάστασή του και τον έκανε να τριγυρνά σε ξένη χώρα με τα ρούχα ενός ζητιάνου, προκαλεί τον οίκτο των θεατών. Ο πόλεμος έχει τραγικές συνέπειες και για νικητές και για ηττημένους. Εντείνεται η εξωτερική δραματικότητα της σκηνής.    

Στ.482:αντίθεση φαίνεσθαι-είναι, τραγική ειωνεία.

Μενέλαος: κομπάζει ότι ο ίδιος πόρθησε την Τροία, ντρέπεται να ρωτήσει σε ποια χώρα βρίσκεται, υπηρηφάνεια και ντροπή γιατί φοράει κουρελιασμένα ρούχα, αναθεματίζει τη γενιά του, εύχεται να μην είχε γεννηθεί.

Στοιχεία τραγικότητας Μενελάου:

-Περπλανιέται εφτά χρόνια στα πέλαγα, χωρίς να μπορεί να φτάσει ποτέ στην πατρίδα του.

-Αυτός ο βασιλιάς της Σπάρτης, ηγέτης της Τρωικής εκστρατείας είναι ένας αξιοθρήνητος ναυαγός, αναγκασμένος να ζητιανέψει τρόφιμα.

-Νομίζει ότι μαζί του έχει φέρει την πραγματική Ελένη και μάλιστα την έκρυψε σε μια σπηλιά όπου έβαλε φρουρούς να τη φυλάνε.

Ομοιότητες κ Διαφορές Μενελάου –Τευκρου:

-Συμμετείχαν στην Πανελλήνια εκστρατεία της Τροίας καθένας ιδιοποιείται την άλωσή της για τον εαυτό του.

-Ο πόλεμος προκάλεσε αλλαγές στις ζωές και των δύο.

-Δεν μπορούν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Τον Με. τον εμποδίζουν οι άνεμοι και παραδένει εφτά χρόνια στα πέλαγα, ενώ τον Τευ. ο πατέρας του τον έδιωξε γιατί τον θεωρούσε υπεύθυνο για τον θάνατο του Αίανατα.

-Ο Τευ. φτάνει σκόπιμα στην Αίγυπτο για να συμβουλευτεί την Θεονόη ενώ ο Με. φτάνει τυχαία, ναυαγός ρακένδυτος βρίσκεται σε πιο αξιοθρήνητη θέση από τον Τευ.          

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ Επιμέλεια:Βασιλική Κονίδα

I. Να αναλύσετε τα ρηματικά επίθετα:

1. Τὴν Ἑλλάδα πειρατέον εὖ ποιεῖν

2. Ὠφελητέα σοι ἡ πόλις ἐστί

3. Ἐπὶ τοῦτο παρασκευαστέον ἐστὶ δύναμίν τινα καὶ τέχνην

4. Οὐκ ἀμελητέον ἡμῖν τῶν πόλεων.

5. Ἄρα σοί πρῶτον κτητέον ἐστίν ἀρετήν.

II. Να μετεφέρετε τις επόμενες φράσεις στον πλάγιο λόγο με ρήμα εξάρτησης εκείνο

που βρίσκεται στην παρένθεση.

1. Μένε οὖν παρ ̓ ἡμῖν. (Δερκυλίδας ἐκέλευσεν Μειδίαν)

2. Ὦ Περίκλεις, ἔχοις ἄν με διδάξαι τί ἐστι νόμος; (Ἀλκιβιάδης ἠρώτησε)

3. Νῦν δὲ ταῦρον θύσω, ἐὰν τὸν κλέπτην ἐκφύγω(Διογένης ἔφη)

4. Εἴπω ὅ, τι γιγνώσκω; (Κῦρος ἤρετο)

5. Οὐκ ἄν ἁμάρτοις ὑγιεινοῦ στρατοπέδου, ἐάνπερ μελήσῃ σοι.(Ὁ πατήρ εἶπεν)

6. Προΐωμεν εἰς τὸ πρόσθεν, ἕως ἂν Κύρῳ συμμείξωμεν.(Ἔδοξεν τοῖς Ἕλλησι)

III. Να μεταφέρετε τις επόμενες φράσεις στον ευθύ λόγο:

1. Κῦρος εἶπεν ὅτι χρήματα αὐτοῖς δώσοι.

2. Ἀλκιβιάδης ἐδίδασκε Λακεδαιμονίους τὴν Δεκέλειαν τεχίζειν.

3. Δερκυλίδας ἐκέλευε Μειδίαν μένειν παρ ̓ αὐτῷ.

4. Ἐβουλεύοντο εἰ παραδοῖεν τὰς ναῦς.

5. Κῦρος ἔλεγεν ὅτι, εἰ αὐτῶν τὰς γνώμας τρέψειεν, οἱ στρατιῶται εὐθυμότεροι ἔσοιντο.

6. Ἤν ἱππεὺς γένωμαι, νομίζω ἄνθρωπος πτηνὸς ἔσεσθαι.

7. Μειδίας εἶπεν ὅτι ἔλθοι ἂν εἰς λόγους, εἰ ὁμήρους λάβοι.

IV. Οι δευτερεύουσες προτάσεις να τραπούν σε επιρρηματικές μετοχές:

1. Μένων ταῦτα πράττει, ἵνα μὴ τῆς πατρίδος στερηθῇ.

2. Ὅτε ἡ μάχη ἐγένετο, Τισσαφέρνης ἐν Σάρδεσιν ἔτυχεν ὤν.

3. Γνόντες οἱ Ἀθηναῖοι ὅτι οὐ λανθάνουσι, κατέθεντο πάλιν τὰ ὅπλα.

4. Θαυμαστὸν ποιεῖς, ὅς ἡμῖν οὐδὲν δίδως.

5. Παῖδες δέ μοι οὔπω εἰσίν, οἵ με θεραπεύουσιν.

6. Εἰ μὲν οὐ πολλοὶ ἦσαν, καθ ̓ ἕκαστον ἂν περὶ αὐτῶν ἠκούετε.

7. Εἰ μὲν ὀμώμοκε Λεωκράτης, φανερῶς ἐπιώρκησε.

V. Να επισημάνετε την έλξη και να την αναλύσετε:

1. Λακεδαιμόνιοι ὑπέσχοντο ἐλευθερίαν ταῖς πόλεσιν αἷς Ἀθηναῖοι εἶχον.

2. Τοῖς ἄλλοις, οἷς ἔχομεν, οὐδὲν τῶν ζῴων διαφέρομεν.

3. Καὶ ἐπεθύμει γεμίσαι τὴν κοιλίαν αὐτοῦ ἀπὸ κερατίων ὧν ἤσθιον οἱ χοῖροι.

4. Εἰς τοῦτο γὰρ ὤφθην σοι, προχειρίσθαί σε ἡπηρέτην καὶ μάρτυρα ὧν τε εἶδες ὧν τε

ὀφθήσομαί σοι.

VI. Να μετασχηματίσετε τις μετοχές σε δευτερεύουσες προτάσεις:

1. Τοὺς ἐν Μαραθῶνι ἀποθανόντας οἱ Ἀθηναῖοι εἰς τύμβους ἔθεψαν.

2. Τὰ ῥᾴδια τοὺς ἀμελοῦντας φεύγει.

3. Θεοῦ θέλοντος, πειράσομαι τὰ ἐπιτήδεια ὑμῖν ὡς πλεῖστα πορίζειν.

4. Ὁ δὲ λέω καίπερ γραπτός ὢν τὸν υἱὸν ἀνῃρήκει.

5. Νενικηκότες, νῦν ἐσμεν μείζους ἢ πρίν.

6. Ἠγγέλθη Φίλιππος τὸ τεῖχος πολιορκῶν.

7. Ἐλθόντα ἐκεῖσε, οὐδεὶ με ἐδέξατο.

VII.Να αναγνωρίσετε τα είδη των υποθετικών λόγων και να τα τρέψεται στα

υπόλοιπα είδη:

1. Τί ἔσται ἡμῖν, ἐὰν τὰ ὅπλα παραδῶμεν βασιλεῖ;

2. Ἡ φύσις, ἂν ᾖ πονηρά, πολλάκις βούλεται φαῦλα.

VIII. Να αναπτυχθούν οι λανθάνοντες υποθετικοί λόγοι και να προσδιορίσετε το

είδος τους:

1. Πᾶσι γὰρ εὖ φρονοῦσι συμμαχεῖ τύχη.

2. [Κῦρος] ὑπέσχετο ἀνδρὶ ἑκάστῳ δώσειν πέντε ἀργυρίου μνᾶς, ἐπὰν εἰς Βαβυλῶνα

ἥκωσι.

3. Ἡνίκα δ ̓ ἄν τις ὑμᾶς ἀδικῇ, ἡμεῖς ὑπὲρ ὑμῶν μαχούμεθα.

4. Τῷ ἀνδρὶ ὃν ἂν ἕλησθε πείσομαι ᾗ δυνατὸν μάλιστα.

5. Οὓς δ’ ἂν γνῶσι τούτων τι ἀδικοῦντας, τιμωροῦνται.

IX. Να τρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική ή αντίστροφα:

1. Δαρεῖος ἔδωκε τὰς πόλεις τῷ Κύρῳ.

2. Ἡ πόλις ἐσώθη ὑπὸ τῶν συμμάχων.

3. Οἱ συνόντες ἠρώτησαν Σωκράτη ταῦτα.

4. Οἱ Ἀθηναῖοι δίκην ἔλαβον παρὰ τοῦ Ἐρατοσθένους.

5. Οἱ Ἀθηναῖοι εἵλοντο Ἀλκιβιάδην στρατηγόν.